Nafaka Nedir? Nafaka Türleri ve Şartları
Nafaka Nedir?
Nafaka, Türk Medeni Kanununa göre, bir kişinin geçimini sağlamak amacıyla diğer bir kişiden mahkeme kararıyla ödenmesine karar verilen parasal destektir. Genellikle boşanma davalarında gündeme gelen nafaka, hem eşlerin hem de çocukların ekonomik güvenliğini korumayı amaçlar. Nafaka, boşanma davasının açılmasıyla başlayıp, dava sonunda veya boşanma sonrası devam edebilen bir yükümlülüktür.
Nafakanın Hukuki Dayanağı
Nafaka düzenlemeleri, Türk Medeni Kanununun 169, 175, 182, 183 ve 364. maddelerinde düzenlenmiştir. Kanun, hem eşlerin birbirine karşı hem de çocuklar ve yakın hısımlar arasında nafaka yükümlülüğü doğurabilecek durumları ayrıntılı olarak belirlemiştir. Bu düzenlemeler sayesinde nafaka, sadece boşanma sonrası değil, ihtiyaç halinde aile bireyleri arasında da talep edilebilmektedir.
Nafaka Türleri Nelerdir?
1. Tedbir Nafakası
Türk Medeni Kanununun 169. maddesine göre, boşanma davası açıldığında, dava süresince eşlerin ve varsa çocukların geçiminin tehlikeye düşmemesi için mahkeme tarafından tedbir nafakasına hükmedilebilir. Tedbir nafakası, boşanma kesinleşinceye kadar geçerli olup geçici bir nitelik taşır. Mahkeme, bu nafakayı talep olmaksızın da kendiliğinden bağlayabilir. Tedbir nafakasının amacı, dava sürecinde tarafların ve çocukların mağdur olmasını önlemektir.
2. Yoksulluk Nafakası
Türk Medeni Kanununun 175. maddesi uyarınca, boşanma sonrası eşlerden biri, yoksulluğa düşecekse ve diğer eşin ödeme gücü de varsa yoksulluk nafakası talep edebilir. Yoksulluk nafakası talep eden eşin, boşanmada daha ağır kusurlu olmaması gerekmektedir. Mahkeme, nafaka talep edenin yaşam standardı, boşanmadan doğacak yoksulluğu ve karşı tarafın mali gücünü dikkate alarak uygun bir nafaka miktarı belirler. Bu nafaka, süresiz olup koşullara göre ilerleyen yıllarda artırılabilir, azaltılabilir veya kaldırılabilir.
3. İştirak Nafakası
İştirak nafakası, çocukların bakım, eğitim, barınma ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak üzere verilen nafakadır. Türk Medeni Kanununun 182. ve 183. maddelerine göre, çocuğun velayetini alan tarafa, diğer eş iştirak nafakası ödemekle yükümlüdür. Çocuğun ergin olmasına kadar devam eden iştirak nafakası, çocuğun eğitimi devam ediyorsa veya bakıma muhtaçsa mahkeme kararıyla uzatılabilir. Bu nafaka türü, çocuğun üstün yararı göz önünde bulundurularak belirlenir.
4. Yardım Nafakası
Yardım nafakası, sadece eşler arasında değil, altsoy (çocuklar), üstsoy (anne, baba) ve kardeşler arasında da uygulanabilir. Türk Medeni Kanununun 364. maddesi gereğince, yoksulluk içinde bulunan bir hısım, mali gücü olan akrabasından yardım nafakası talep edebilir. Yardım nafakası, nafaka borçlusu ve alacaklısının ekonomik durumuna göre belirlenir ve mahkeme kararıyla hükmedilir.
Nafaka Miktarının Belirlenmesi ve Değiştirilmesi
Nafakanın miktarı ve ödeme süresi, tarafların sosyal ve ekonomik durumları dikkate alınarak mahkeme tarafından belirlenir. Nafaka alacaklısının yoksulluktan kurtulması, yeniden evlenmesi, ölmesi veya evli gibi birlikte yaşaması gibi durumlarda nafakanın kaldırılması mümkündür. Nafaka miktarında değişiklik talep edilebilmesi için, tarafların ekonomik koşullarında önemli bir değişiklik meydana gelmiş olmalıdır. Bu düzenleme, Türk Medeni Kanununun 176. maddesinde yer almaktadır.
Sonuç
Nafaka, Türk Medeni Kanunu çerçevesinde, hem boşanma sürecinde hem de boşanma sonrasında eşler ve çocuklar arasında ekonomik dengeyi sağlamak amacıyla öngörülmüş bir kurumdur. Tedbir, yoksulluk, iştirak ve yardım nafakası gibi farklı türleri bulunan nafaka uygulaması, sosyal adalet ve aile bireylerinin korunması amacını taşır.
Nafaka taleplerinde ve nafaka miktarlarının belirlenmesinde bir avukattan destek almak, hak kayıplarını önleyecek ve süreci sağlıklı yönetmenize yardımcı olacaktır.
